از عمده دعاوی مطروحه در دادگاه ها،شکایت ها و دعاوی کیفری می باشد.باید گفت شکایت می‌تواند جنبه کیفری یا حقوقی داشته باشد، از نظر قانون ، تمامی افراد جامعه اگر حقوق آنها ضایع شود، می‌توانند از راه قانونی برای احقاق آن اقدام کنند.یکی از این موارد طرح شکایت کیفری است. شکایتی که مرتبط با جرم و مجازات باشد، به عنوان شکایت کیفری شناخته می‌شود. ارتکاب اعمالی که قانون، آن ها را جرم شناخته (قتل، سرقت، ضرب و جرح، کلاه برداری، خیانت در امانت، تخریب اموال و …) و ترک اعمالی که بایستی انجام شود و جزو وظایف اشخاص تعیین شده اند (مانند پرداخت نفقه زن و فرزندان)؛ زیر پا گذاشتن قانون به حساب می آید و برای فرد متخلف مجازات در نظر گرفته شده است. این امور، جزائی یا کیفری نامیده می شوند و دعاوی تحت مربوط به آن ها در چهارچوب شکایت کیفری مطرح می شوند. اگر چه برای شکایت‌های کیفری الزامی به استفاده از وکیل نیست، اما در برخی از جرایم، به دلیل اهمیت آنها و وجود جزئیات قانونی که معمولا مردم عادی از آن آگاهی ندارند، حضور وکیل الزامی است. جرایمی که مجازات آنها مرگ، حبس ابد، قطع عضو (سرقت حدی)، نصف دیه‌ی کامل به بالا، حبس بیش از ده سال و جزای نقدی بیش از ۳۶ میلیون است، جزء دسته‌‌ای هستند که نیاز به استفاده از وکیل دارند. اما با این حال طرح شکایت کیفری موضوعی حساس بوده که حتی نسبت به شکایت حقوقی حساسیت بیشتری دارد،بدین جهت بهتر است هنگام طرح شکایت و دعوای کیفری از یک وکیل متخصص در امور کیفری کمک و مشاوره بگیرید.
شکایت کیفری درکرج
باید گفت که طبق ماده ۸ قانون آیین دادرسی کیفری جرائم دو بعد عمومی و خصوصی دارند. جرایمی کیفری خصوصی تنها جنبه شخصی داشته و شکایت یا رضایت فرد شاکی در آن موثر است اما در جرائمی همچون زنای به عنف و قتل عمد، جرم ارتکابی علاوه بر شاکی خصوصی،بعد عمومی و اجتماعی و حتی در صورت رضایت فرد شاکی؛ مجازات صادره از جانب دادگاه برای مجرم اعمال می گردد.
موارد مربوط به طرح شکایت کیفری،مراحل و شکل رسیدگی به جرایم و مراجع صالح قضایی در قانون آیین دادرسی کیفری و موارد نیز در قانون مجازات اسلامی مطرح گشته.طبق ماده ۶۴ قانون آیین دادرسی کیفری:(جهات قانونی شروع به تعقیب، بدین شرح است:
الف – شکایت شاکی یا مدعی خصوصی
ب – اعلام و اخبار ضابطان دادگستری، مقامات رسمی یا اشخاص موثق و مطمئن
پ – وقوع جرم مشهود، در برابر دادستان یا بازپرس
ت – اظهار و اقرار متهم
ث- اطلاع دادستان از وقوع جرم، به طرق قانونی دیگر)
تفاوت های شکایت حقوقی و کیفری در کرج
۱.در دعاوی کیفری، فردی که شکایت را طرح می کند،شاکی و طرف مقابل را که جرم منتسب یه اوست متشاکی، متهم یا مشتکی عنه می خوانند. اما در دعاوی حقوقی به طرح کننده دعوا، مدعی یا خواهان و به طرفی که دعوا بر علیه اوست، مدعی علیه یا خوانده گفته می شود.
۲.موضوع پرونده در دعاوی کیفری اتهام نام دارد و در دعاوی حقوقی، خواسته نامیده می شود. همچنین احضاریه برگه دعوت متهم به دادگاه در دعاوی کیفری و اخطاریه به منظور دعوت خوانده در دعاوی حقوقی می باشد.
۳. شکایت کیفری ابتدا در دادسرا گشود شود و پس از انجام تحقیقات لازم، پرونده جهت و رسیدگی و تعیین تکلیف به دادگاه مربوطه ارسال می شود. اما در دعاوی حقوقی طرح دادخواست به صورت مستقیم در دادگاه صورت می پذیرد.
البته این امکان برای شاکی وجود دارد تا شکایت خود را در کلانتری مطرح کند و سپس با تشکیل پرونده و انجام بخشی از تحقیقات مقدماتی، جهت تکمیل تحقیقات، شکایت مطروحه به دادسرا ارجاع داده شود.
۴.در شکایت کیفری امکان برائت یا محکومیت متهم با توجه به دلایل ارائه شده توسط شاکی وجود دارد اما در دعاوی حقوقی چیزی تحت عنوان مجازات در نظر گرفته نشده است و تنها فرد متعهد مکلف به جبران حقوق تضییع شده خواهان و انجام تعهد می گردد.
۵.باید گفت تنظیم و ارائه ادعای حقوقی ضروری است که فرم های اختصاصی تحت عنوان دادخواست تهیه و تکمیل شود و به مراجع قضائی ارائه گردد. چون در غیر اینصورت خواسته خواهان مورد پذیرش قرار نخواهد گرفت.اما ارائه شکایت کیفری به مراجع قانونی محدودیت خاص قانونی ندارد و می توان در هر نوع کاغذی آن را ارائه نمود.
۶.عدم توجه متهم به احضاریه ها و حضور نیافتن در مرجع قضائی ، ممکن است منجر شود تا برای او حکم جلب صادر شود.اما در پرونده های حقوقی عدم حضور خوانده در جلسه دادرسی ممکن است تنها منجر به محکومیت او به علت عدم دفاع شود.
۷.بیشتر شکایات کیفری چون جنبه عمومی نیز دارند حتی با بازپس گیری شکایت از جانب شاکی نیز،مختومه نمی شوند برای مثال جرائمی همچون قتل یا سرقت.اما در دعاوی حقوقی رضایت خواهان به مختومه شدن پرونده منجر میگردد.
شرایط لازم برای شکایت کیفری
1.وقوع جرم، اعم از جرم قابل گذشت یا غیر قابل گذشت
۲.اهلیت قانونی شاکی برای طرح شکایت (عقل، بلوغ و رشد) ضروری است بدانید که در تنظیم شکوائیه تنها افرادی که به سن قانونی (۱۸سال تمام) رسیده باشند و به عبارتی از اهلیت برخوردار باشند، می توانند اقدام به شکایت کیفری نمایند؛ در غیر اینصورت باید ولی یا قیم قانونی وی عهده دار این کار باشد.
۳.تنظیم شکواییه و ارسال آن، پس از درج در نمونه فرم های شکایت به دادگاه که این نمونه فرم ها در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی، موجود بوده و شکایت شاکی را در آن، ثبت و سپس، به دادگاه صالح، ارسال می کنند.
۴.پرداخت هزینه های دادرسی شکایت کیفری که این هزینه ها، شامل هزینه برگ شکواییه و هزینه رسیدگی به دعوا، توسط دادگاه که در تقدیم شکایت کیفری، همچنین با استناد به ماده ۵۶۰ قانون آیین دادرسی کیفری، قوه قضاییه، این هزینه را در خصوص افراد ناتوان مالی، از محل اعتبارات خود، پرداخت می نماید.
مراجع قضایی صالح برای شکایات کیفری
برای أقامه دعاوی کیفری، مراجع خاصی در قانون پیش‌بینی شده است که هرکدام صلاحیت رسیدگی به جرائم مشخصی را دارند.مطابق قانون رسیدگی به کلیه جرایم ابتدا در دادسرا انجام میگردد، مگر برخی از جرایم که مستقیما در دادگاه مطرح می‌شوند. با توجه به این که جرم از جمله مسائل حساس و مهم در کشور ما به شمار می‌رود، رسیدگی به پرونده‌های کیفری طی چند مرحله صورت می‌گیرد و باید وقوع جرم نزد مرجع تعقیب به اثبات برسد.
- دادسرای عمومی و انقلاب : دادسرا عمومی و انقلاب می‌باشد از صلاحیت‌های خاصی برخوردار می باشد. وظیفه این دادسرا کشف جرم، تعقیب متهم، انجام تحقیقات و سرانجام اجرای احکام کیفری است.
- دادسرای نظامی : به منظور رسیدگی به جرایم مربوط به وظایف خاص نظامی و انتظامی اعضای نیروهای مسلح تشکیل شده است.
- دادسرای ویژه روحانیت : این دادسرا در معیت دادگاه ویژه روحانیت به امر تعقیب و تحقیق در جرایم مربوط به صلاحیت این دادگاه می‌پردازد.
- دادگاه کیفری دو : دادگاه کیفری دو صلاحیت عام رسیدگی به تمامی جرایم را بر عهده دارد، مگر این که قانون رسیدگی به جرمی را در صلاحیت مرجع دیگری قرار داده باشد.به موجب ماده ۳۰۲ قانون آیین دادرسی کیفری، به جرائم زیر در دادگاه کیفری یک رسیدگی می‌شود:
الف- جرائم موجب مجازات سلب حیات
ب- جرائم موجب حبس ابد
پ ـ جرائم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن
ت ـ جرائم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر
ث- جرائم سیاسی و مطبوعاتی
- دادگاه کیفری یک : دادگاه کیفری همان دادگاه کیفری استان است و در مرکز هر استان و با صلاحدید رئیس قوه قضاییه کشور در حیطه قضایی شهرهای استان برگزار می‌گردند. این دادگاه‌های عموما با یک رئیس و دو مستشار یا همان ۳ قاضی تشکیل می‌گردند اما با حضور یک مستشار و یک رئیس نیز جلسه رسمیت دارد. رای دادگاه بر اساس نظر اکثریت قضات اعلام میگردد و نظر اقلیت نیز در پرونده ثبت می‌شود. در این دادگاه‌ها هر یک از طرفین دعوا حداکثر ۳ وکیل انتخاب نماید. جرائمی که در دادگاه‌های کیفری یک بررسی می‌شوند از قرار زیر است :
الف- جرائمی که مجازات آن مانند قصاص نفس، اعدام و سنگسار، سلب حیات است
ب- جرائم سرقت که مستحق مجازات حد سوم ارتکاب سرقت یا حبس ابد است
پ- جرائم سرقت که مستحق مجازات حد برای بار اول و دوم یا قطع عضو است
ت- جنایات عمدی که مربوط به تمامیت جسم مضروب و یا حداقل به میزان نصف دیه کامل فرد باشد
ث- تخلفاتی که متسحق مجازات تعزیری درجه ۱ تا ۳ هستند(درجه ۱ بیش از۲۵ سال، درجه ۲ بین ۱۵ تا ۲۵ و درجه ۳ بین ۱۰ تا ۱۵ سال حبس)
- دادگاه انقلاب : دادگاه انقلاب مراجع تخصصی کیفری می‌باشد که صلاحیت رسیدگی به یک سری پرونده‌ها را دارد. به جرائم زیر در دادگاه انقلاب رسیدگی می‌شود:
الف – جرائم علیه امنیت داخلی و خارجی، محاربه و افساد فی‌الارض، بغی، تبانی و اجتماع علیه جمهوری اسلامی ایران یا اقدام مسلحانه یا احراق، تخریب و اتلاف اموال به منظور مقابله با نظام
ب – توهین به مقام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام رهبری
پ- تمام جرائم مربوط به مواد مخدر، روان‌گردان و پیش‌سازهای آن و قاچاق اسلحه، مهمات و اقلام و مواد تحت کنترل
ت- سایر مواردی که به موجب قوانین خاص در صلاحیت این دادگاه است.
- دادگاه اطفال و نوجوانان : به کلیه جرائم اطفال و افراد کمتر از هجده سال تمام شمسی در دادگاه اطفال و نوجوانان رسیدگی می‌شود.
مراحل رسیدگی به شکایت کیفری در کرج
- مراجعه به نزدیکترین حوزه دادسرا به محل وقوع جرم
- تنظیم شکوائیه و اقامه دعوی
- تقدیم شکوائیه به قسمت معاونت ارجاع دادسرا
- ارجاع پرونده به کلانتری حوزه استحفاظی محل وقوع یا کشف جرم و یا دستگیری مجرم یا شعبات دادیاری یا بازپرسی توسط معاونت ارجاع
- انجام تحقیقات لازم توسط کلانتری
- مراجعه شاکی به قسمت معاونت قضائی کلانتری مربوطه
- ثبت شکایت در سامانه الکترونیک
- شروع تحقیقات و جمع آوری ادله توسط ضابطین دادگستری
- ارجاع پرونده به دادسرا
- رسیدگی اولیه به پرونده در دادگاه بدوی
- در صورت کافی بودن ادله و مدارک ارائه شده از جانب طرفین، صدور قرار محکومیت با قید وثیقه و یا صدور حکم برائت
- در صورت صدور کیفرخواست ارجاع پرونده به دادگاه کیفری
- صدور رای
- در صورت اعتراض به حکم صادره، رسیدگی به درخواست تجدیدنظر در دادگاه تجدیدنظر
- ارجاع پرونده برای اجرا به واحد اجرای احکام کیفری در دادسرای محل وقوع جرم
مدارک و موارد لازم برای تنظیم شکوائیه
باید گفت شکایت کیفری می‌تواند به صورت کتبی یا شفاهی باشد. بر اساس ماده ۶۹ قانون آیین دادرسی کیفری، دادستان مکلف است شکایت کتبی و شفاهی را همه وقت قبول کند.از جمله مواری که در تنظیم شکوائیه الزامی است،موارد زیر می باشد :
- ذکر مشخصات فردی و هویتی شاکی به همراه نشانی دقیق محل سکونت، کدپستی، شماره تلفن ثابت و تلفن همراه
- اعلام موضوع شکایت، زمان و مکان وقوع جرم
- ضرر و زیان وارده به شاکی و موارد مطالبه آن
- ادله اثبات جرم
- در صورت وجود شهود و مطلعان، مشخصات و آدرس محل سکونت آنان
- ذکر مشخصات فردی و آدرس های در دسترس از متهم
